ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Στην αρχή ήταν οι Jetsons. Ένα καρτούν δημιουργημένο στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Το σπίτι των Jetsons ήταν απολύτως αυτοματοποιημένο και εξαρτημένο από μηχανές οι οποίες έκαναν τα πάντα – από το μαγείρεμα του φαγητού μέχρι το ν’ αλλάξουν το ντύσιμο και την κόμμωση των μελών της οικογένειας. Μηχανικοί βραχίονες έβγαιναν από τους τοίχους, καταπακτές άνοιγαν και έκλειναν, ενώ παντού υπήρχαν διακόπτες και κουμπιά για τη ρύθμιση κάθε παραμέτρου της καθημερινής ζωής. Βεβαίως επρόκειτο για καρτούν, όμως οι δεκαετίες του 1960 και 1970 μας έδωσαν αρκετές μελλοντολογικές ιδέες. Τα παραπάνω φαντάζουν ελάχιστα ρεαλιστικά. Οι καταναλωτές όμως και μάλιστα οι καταναλωτές στη Δύση, έμαθαν να περιμένουν από τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας λύσεις για την καθημερινότητά τους είτε σε επίπεδο ζωτικών προβλημάτων είτε απλώς για βελτιώσεις των πιο απλών τους δραστηριοτήτων. Και, παραδόξως, μια έξυπνη ηλεκτρική σκούπα, η οποία «μαθαίνει» το κάθε δωμάτιο του σπιτιού μας έχει στη συνείδηση του κοινού ίδιο βάρος με ένα ρομπότ νανο-διαστάσεων, το οποίο αποφράσσει τις αρτηρίες ενός καρδιοπαθούς. Απ’ αυτή την οπτική γωνία, ένα αυτοματοποιημένο σπίτι όπως αυτό των Jetsons έχει μια ξεχωριστή θέση στη συνείδηση των ανθρώπων. Το σπίτι είναι ο προσωπικός χώρος, το καταφύγιο όπου ο αρκετά περιορισμένος σύγχρονος άνθρωπος περιμένει να χαλαρώσει, να ξεκουραστεί, να ψυχαγωγηθεί και να ηρεμήσει από τις πιέσεις της ζωής στις μεγαλουπόλεις. Και όλες σχεδόν οι παραπάνω λειτουργίες περιλαμβάνουν τη χρήση ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Τι πιο φυσικό λοιπόν, από το να σκεφτούν κάποιοι ότι αν οι συσκευές συνδεθούν βάσει του κοινού τους παρονομαστή(δηλαδή του ηλεκτρικού ρεύματος) θα μπορούσαν να γίνουν διάφοροι ενδιαφέροντες συνδυασμοί; Και αρκετοί γίνονταν ήδη (στις ΗΠΑ και αλλού), αν και, αντί για τίτλους όπως η «περιβάλλουσα νοημοσύνη», το «έξυπνο σπίτι» ή το πιο προχωρημένο “domotics” (από το συνδυασμό του λατινικού “domo” και “automatic”), χρησιμοποιούνταν τα “home automation” ή «οικιακοί αυτοματισμοί» και περνούσαν μέσα από κιτ ηλεκτρονικών κατασκευών που πουλούσαν καταστήματα όπως τα Smart kits και C&A Electronics. Στην ουσία το πράγμα πηγαίνει ακόμα πιο πίσω και ξεκινάει από τις αρχές του αιώνα- μόνο που εκεί οι αυτοματισμοί ήταν μηχανικοί και αφορούσαν κυρίως το χώρο της βιομηχανίας. Οι μεγάλες μονάδες που σχεδιάστηκαν στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα εξελίχθηκαν μέσα στην πίεση του Β’ παγκόσμιου Πολέμου και συνέχισαν να εξελίσσονται έως σήμερα στα ρομποτικά μεγαθήρια της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας, ήταν οι πρώτοι χώροι στους οποίους εφαρμόστηκε η ιδέα ότι κάθε επαναλαμβανόμενη τμηματική εργασία μπορεί ν’ αποτελέσει αντικείμενο μιας μηχανής, η οποία θα την κάνει γρήγορα και ξεκούραστα. Η εξάπλωση του ηλεκτρισμού έκανε τη δημιουργία τέτοιων μηχανών δυνατή και οι σχεδιαστές άρχισαν να σκέφτονται ήδη από τη δεκαετία του 1950 πώς θα μπορούσαν να μεταφέρουν κάποιες από τις λειτουργίες αυτές και στο οικιακό περιβάλλον. Ένα τέτοιο σύνολο μηχανικών και ηλεκτρικών συσκευών παρουσιάζουν άλλωστε και οι μελλοντολογικές ανησυχίες της επιστημονικής φαντασίας του 1960. Όλ’ αυτά άλλαξαν προς το ταχύτερο (και πιο ενδιαφέρον), όταν στο παιχνίδι μπήκε ένας ακόμη κοινός παρονομαστής: οι υπολογιστές.